Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, của Chủ tịch Hồ Chí Minh, phong trào học sinh, sinh viên và tổ chức Hội sinh viên Việt Nam đã có những cống hiến xuất sắc, trưởng thành vượt bậc qua các thời kỳ lịch sử cách mạng, là niềm tự hào của các thế hệ học sinh, sinh viên.

Vào tháng 02 năm 1950, Đại hội toàn quốc Liên đoàn thanh niên Việt Nam tại Việt Bắc đã quyết định lấy ngày 09/01 hằng năm là Ngày truyền thống Học sinh - Sinh viên. Mỗi năm vào ngày này, Hội sinh viên Việt Nam sẽ tổ chức lễ kỷ niệm nhằm tôn vinh những học sinh, sinh viên đạt thành tích cao, có nhiều đóng góp, cống hiến xuất sắc để thể hiện niềm tự hào đối với thế hệ đi trước.

Trong giai đoạn 1925-1945, các tổ chức học sinh, sinh viên yêu nước lần lượt ra đời, như: Tổ chức Học sinh Đoàn, Đội Ngô Quyền, Tổng Hội Sinh viên đã lãnh đạo phong trào đấu tranh của học sinh, sinh viên dưới ngọn cờ của Đảng và Bác Hồ kính yêu. Tự hào đối với các thế hệ học sinh, sinh viên là việc thành lập chi bộ Đảng đầu tiên, thành lập và hợp nhất các tổ chức Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng Sản Đảng và Đông Dương Cộng sản Liên Đoàn và các chi bộ Đoàn, tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản mà hầu hết đảng viên, đoàn viên đều là những đồng chí xuất thân từ học sinh, sinh viên, như: Trần Phú, Ngô Gia Tự, Nguyễn Đức Cảnh, Trịnh Đình Cửu, Nguyễn Thị Minh Khai, Lý Tự Trọng… Ngày 28/1/1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc bí mật về nước để cùng Trung ương Đảng trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng Việt Nam. Được sự chỉ đạo trực tiếp của Đảng, cuộc vận động hình thành Tổng Hội Sinh viên hoạt động công khai nhằm liên kết lực lượng sinh viên yêu nước, có cảm tình với cách mạng.

Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại đã giành thắng lợi hoàn toàn. Đó là thành quả to lớn của cuộc đấu tranh lâu dài, đầy gian khổ, hy sinh, trong đó các tầng lớp thanh niên, học sinh, sinh viên có nhiều đóng góp xứng đáng, với biết bao tấm gương anh dũng, kiên cường đã được khắc ghi vào lịch sử dân tộc.

Sau ngày Toàn quốc kháng chiến 19/12/1946, hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các tầng lớp nhân dân cả nước đứng lên chống thực dân Pháp xâm lược, bảo vệ chính quyền còn non trẻ. Các hoạt động của sinh viên và sinh viên kháng chiến ngày càng trở nên phong phú, đa dạng và dần lan rộng cả Đông Dương. Đồng thời nêu cao khẩu hiệu “Tích cực cầm cự chuẩn bị chuyển mạnh sang tổng phản công”. Chưa dừng lại ở đó, đến những năm 1949 - 1950, các phong trào đấu tranh của thanh niên, học sinh, sinh viên ở các đô thị cũng diễn ra liên tục, rầm rộ với hơn 10000 người tham gia, nhất là ở Sài Gòn - Gia Định.

Ngày 9/01/1950, Đoàn Thanh niên cứu quốc và Đoàn học sinh Sài Gòn – Chợ Lớn đã vận động và tổ chức cho hơn 2.000 học sinh, sinh viên các trường cùng nhiều giáo viên và 7.000 nhân dân Sài Gòn – Chợ Lớn biểu tình đòi đảm bảo an ninh cho học sinh, sinh viên học tập và trả tự do cho những học sinh, sinh viên bị bắt, mở lại trường học. Đoàn biểu tình đã bị đàn áp dã man. Trần Văn Ơn – chàng sinh viên tiêu biểu cho lòng yêu nước và ý chí đấu tranh bất khuất của học sinh, sinh viên – sau khi đã dũng cảm hứng chịu những xô đẩy và dùi cui để che chở cho các em học sinh nhỏ tuổi hơn, anh đã bị trúng đạn. Anh hy sinh vào lúc 15 giờ 30 phút chiều ngày 09/01/1950 khi chưa tròn 19 tuổi.

Tại Sài Gòn, ngày 12/01/1950, đám tang anh Trần Văn Ơn đã biến thành cuộc biểu tình thị uy của trên 5 vạn người đứng trên các hè phố tiễn đưa anh. Trước linh cữu anh là hương án có 2 câu viết bằng máu của học sinh, sinh viên:

“Chết vì tổ quốc, chết mà vẫn sống,

Sống kiếp Việt gian, ô nhục muôn đời”

Lễ tang anh Trần Văn Ơn cũng đã được cử hành trên khắp các tỉnh thành trong cả nước. Hàng triệu lượt học sinh, sinh viên và đồng bào các giới đã đeo băng tang truy điệu với lòng thương tiếc và xuống đường tuần hành bày tỏ ý chí căm thù giặc và ý chí đấu tranh kiên quyết chống thực dân Pháp xâm lược và bè lũ tay sai.

Với sự kiện lịch sử đó, ngày truyền thống học sinh - sinh viên ra đời như một cột mốc đánh dấu kỷ niệm sự kiện ấy, nhằm noi gương và ghi nhớ công ơn của anh Trần Văn Ơn cũng như toàn bộ học sinh – sinh viên đã có tinh thần đấu tranh bất khuất. Đại hội toàn quốc Liên đoàn Thanh niên Việt Nam lần thứ nhất tháng 02 năm 1950 tại Việt Bắc đã quyết định lấy ngày 09/01 hàng năm là Ngày truyền thống học sinh - sinh viên. Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Sinh viên Việt Nam lần thứ V diễn ra ngày 22 - 23/11/1993 tại thủ đô Hà Nội đã quyết định đồng thời lấy ngày 09/01 làm ngày truyền thống của Hội Sinh viên Việt Nam.

Trong bài hát “Tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ”, nhạc sĩ Triều Dâng đã viết:

“Từ biển khơi đến miền rừng núi cao

Cờ Đoàn ta mang ảnh Bác với tên Người vĩ đại

Hồ Chí Minh công ơn của Bác như biển trời

Tình Người ấm trong tim ta trên đường chiến đấu

Vì đất nước ta ra đi xây đời hạnh phúc cho mai sau

Thoả lòng mong ước của Bác Hồ đêm ngày hằng mong…”

Những lời ca đó đã phần nào nói lên tinh thần, ý chí thế hệ trẻ, của học sinh, sinh viên Việt Nam. 74 năm qua, phong trào học sinh, sinh viên và tổ chức Hội sinh viên Việt Nam đã có những cống hiến xuất sắc và trưởng thành vượt bậc qua các thời kỳ lịch sử cách mạng, là niềm tự hào của thế hệ học sinh, sinh viên ngày nay. Không chỉ thế, tinh thần yêu nước, say mê hiếu học của học sinh, sinh viên Việt Nam như một ngọn lửa đỏ, lan tỏa từ thời đại này sang thời đại khác, thế hệ này sang thế hệ khác, ngày càng góp phần làm rạng danh Tổ quốc Việt Nam trên khắp năm châu.

Để tiếp tục thổi bùng lên ngọn lửa của niềm tin, của sức trẻ, của tinh thần dám sống, dám khẳng định vị thế của mình, hơn ai hết, thế hệ học sinh, sinh viên chúng ta hôm nay cần ý thức vai trò trách nhiệm của mình đối với đất nước; tích cực lao động, học tập, tích lũy tri thức, rèn luyện sức khỏe để góp phần phát triển đất nước theo kịp thời đại, hội nhập với xu thế phát triển chung của Quốc tế. Đồng thời, mỗi chúng ta cần quan tâm theo dõi đến tình hình chung của đất nước, tỉnh táo trước hành động của mình, nhất là khi sử dụng mạng xã hội, tiếp cận các nguồn thông tin, thể hiện lòng yêu nước… để không bị kẻ xấu lợi dụng; cần hưởng ứng và lan rộng các hành động đẹp, ý nghĩa trong toàn xã hội.

TBU Media